Na een winterperiode is het altijd spannend of alle bijenvolken de winter hebben overleefd. Afgelopen jaar heb ik zes volkjes ingewinterd. Eind februari 2021 was het prachtig lenteweer, boven de 20 graden Celsius, en de bijen kwamen weer buiten voor onder andere een reinigingsvlucht. Uit alle zes kasten vlogen gelukkig bijen.

Sterfte van drie bijenvolkjes

Eind maart constateerde ik echter dat er uit een drietal kasten niet meer gevlogen werd. Alhoewel het op dat moment te koud was voor een eerste voorjaarsinspectie, ben ik toch maar in de drie kasten gaan kijken. En wat bleek, op nog een enkele levende bij na waren er geen levende bijen meer. Dan schrik je wel even. Hoe kan dit? Ik heb de ramen en de dode bijen geïnspecteerd en op internet gezocht wat een eventuele oorzaak hiervan kan zijn. Van twee volken vermoed ik dat ze los zijn komen te zitten van het voer en dus verhongerd zijn. Bijen zijn van nature goed ingespeeld op wisselende weersomstandigheden, ze gaan van wintertros naar vrije zit en weer terug. En als het volk voldoende groot is, zitten ze altijd tegen het wintervoer aan. De kleine volkjes zitten rond het broednestje, die ze nooit zullen verlaten. Maar om zich warm te houden zitten ze compact samen en kunnen ze op die manier los raken van de voedselvoorraden. Op de foto zie je ook dode bijen op de kop in de cellen zitten, dat is een teken dat ze verhongerd zijn.

Het rare is wel dat de bijen als een tros nog op de raten zitten. Op onderstaande foto lijkt het alsof het een levend volkje is. Maar dit volkje is dus dood, alsof ze ergens zo van geschrokken zijn en stokstijf op de ramen zijn blijven zitten. Ik zou verwachten dat de dode bijen naar de bodem zouden vallen als ze dood zijn.

In ieder geval lijkt het niet op Nosema of vuilbroed gelukkig. Een aantal ramen laat wel schimmel zien door de vochtige omstandigheden. Eén volk was niet zo heel groot bij het inwinteren, het is het goed mogelijk dat ik dit volkje op een te grote ruimte heb ingewinterd. Dit dode volkje is ook gaan schimmelen, zie onderstaande foto. Ook is er schimmel in de raten met veel stuifmeel. Er zijn natuurlijk geen levende bijen meer aanwezig om de raten te verzorgen.

Verdwijnziekte

Bij de twee bovengenoemde kasten zaten de dode bijen als een trosje op de raten. In de derde kast was de kast leeg, op een enkel dode bij na die op de bodem lag. Iedereen die bijen houdt heeft volgens mij wel eens gehoord van de zogenaamde verdwijnziekte. Bij de verdwijnziekte is het vaak zo dat een groot aantal bijen niet meer terugkeert naar het volk om wat voor reden dan ook, dit is natuurlijk de genadeklap voor de laatste overgebleven bijen, die vaak van de kou sterven. Dit handjevol bijen blijft uiteindelijk dood op de bodem achter. Eén van de oorzaken van de verdwijnziekte kan de varroamijt zijn. Het is dus belangrijk om op tijd te behandelen tegen varroamijt  (in juli of augustus), om te zorgen dat er gezonde winterbijen gemaakt worden. De varroamijt verzwakt de bijen. Eigenlijk gaan zieke bijen uit zichzelf naar buiten om te sterven en bijen die toch in de kast sterven worden door de levende bijen naar buiten gedragen behoudens de laatst overgebleven bijen.

Voorjaarsinspectie, eierleggende werkster?

Eind maart was het boven de 20 graden Celsius en tijd voor de voorjaarsinspectie. Alle drie kasten met de overlevende bijenvolkjes hebben voldoende voer en eitjes. Bij de kast zonder logo zie ik in één cel 2 eitjes liggen. Ik hoop dat dit geen eierleggende werkbijen zijn, even goed in de gaten houden. Meestal zie je bij eierleggende werkbijen altijd meer dan twee eitjes in één cel liggen, maar toch. Eierleggende werksters ontstaan pas massaal nadat een volk het al enige tijd zonder koningin heeft moeten stellen. De koningin kon ik niet vinden. De eitjes die deze werksters leggen zijn onbevrucht en ontwikkelen zich tot darren. Mocht het inderdaad een bijenvolk met eierleggende werksters zijn, dan gaat zo’n volk vaak ten gronde.  Het kan ook zijn dat het een jonge moer is, die de slag nog niet helemaal te pakken heeft. Laten we dit laatste maar hopen. Eén bijenvolk (kast nr. 1) is inmiddels overgenomen. Dus dit bijenseizoen start ik met 2 bijenvolken, kast met en zonder logo.

De één zijn dood, is de ander zijn brood

De drie kasten van de dode volkjes heb ik nog niet weggehaald en schoongemaakt. Het valt mij op dat het ontzettend druk is bij de kasten. Als ik niet beter zou weten, zou ik denken dat de volkjes nog levend waren. De overlevende bijenvolkjes halen hier hun honing, lekker dichtbij natuurlijk. En na twee dagen zie je dat alle verzegelde ramen zijn open geknabbeld en dat de honing eruit is. Het schijnt niet erg te zijn bij de verdwijnziekte dat je de honingramen aan een ander volk geeft. Dus ik ga er ook vanuit dat het niet erg is dat de bijen wat honing shoppen uit deze kasten. De één zijn dood is de ander zijn brood zullen we maar zeggen.

IMG_7287